Hiperbarik oksigen terapiyası (HBOT) yüksək təzyiq altında təmiz oksigenin nəfəs almasını əhatə edən bir müalicə üsuludur. Bu terapiya bədən hüceyrələrinə daha çox oksigen çatdıraraq müxtəlif sağlamlıq problemlərinə qarşı dəstək verir.
Hiperbarik oksigen terapiyasının 5 əsas faydasına nəzər salaq.
1. Yaraların sağalmasını sürətləndirir
Hiperbarik oksigen terapiyasının ən məşhur faydalarından biri yaraların sağalma prosesini sürətləndirməsidir. Yüksək təzyiq altında təmiz oksigenlə nəfəs almaq toxumalara oksigen axını artırır, bu da hüceyrələrin daha sürətli bərpasına kömək edir. HBOT-un xüsusilə diabetik yaralarda və radiasiya terapiyasından sonra yaranan xəsarətlərdə effektiv olduğu sübut edilmişdir. Tədqiqatlar göstərir ki, bu müalicə hüceyrələrin bərpası prosesini sürətləndirir və infeksiya riskini azaldır. Bundan əlavə, gecikmiş yara sağalması yaşayan xəstələr üçün Hiperbarik oksigen terapiyası əla bir həll təklif edə bilər.
2. Beyin funksiyalarını yaxşılaşdırır
Beyin zədələri və ya nevroloji xəstəlikləri olan şəxslərdə Hiperbarik oksigen terapiyası (HBOT) beyin funksiyasını yaxşılaşdırmaq üçün böyük potensiala malikdir. Artan oksigen səviyyələri beynin zədələnmiş hissələrinin bərpasına kömək edə bilər. Xüsusilə insult və beyin travması kimi hallarda oksigenin verdiyi bu dəstək beynin yenidən qurulmasını təşviq edir. Elmi araşdırmalar Hiperbarik oksigen terapiyasının (HBOT) beyin hüceyrələrində neyrooplastikliyi artırdığını və idrak funksiyalarına müsbət təsir etdiyini ortaya qoydu. Bu şəkildə müalicə alan fərdlər daha yaxşı yaddaş, konsentrasiya və problem həll etmə qabiliyyətlərinə sahib ola bilərlər.
3. Atletik performansı yaxşılaşdırır
İdmançılar üçün performansı artıran effektlər böyük üstünlükdür. Hiperbarik oksigen terapiyası əzələlərdə oksigen səviyyəsini artırır, daha sürətli bərpa etməyə imkan verir. Xüsusilə gərgin məşqdən sonra əzələlərin yorğunluğu və ağrıları zamanı bu terapiya əzələlərin daha tez sağalmasına kömək edə bilər. Bu, həm də idmançılara daha az vaxtda formaya qayıtmağa imkan verir. Bəzi idmançılar yarışlardan əvvəl HBOT-dan istifadə etməklə öz performanslarını artıra bilərlər. Bu metodun əzələ dözümlülüyünü və ümumi atletik performansı artırdığını göstərən bir çox araşdırmalar aparılmışdır.
4. Dalğıc yaralarını müalicə edir
Dalış edən fərdlərdə tez-tez rast gəlinən “dalğıc xəstəliyi” və ya “dekompressiya xəstəliyi” bədəndə qaz qabarcıqlarının əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər ki, bu da ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Hiperbarik oksigen terapiyası bu qaz qabarcıqlarını azaldaraq bədəndə təzyiq balansını bərpa etməyə kömək edir. Dalışdan sonra yaranan bu tip xəsarətlər tez müalicə edilmədikdə həyati təhlükə yarada bilər. Hiperbarik oksigen terapiyası belə hallarda standart müalicə kimi istifadə olunur və dekompressiya xəstəliyi hallarının əksəriyyətində müsbət nəticələr əldə etmişdir.
5. Xroniki xəstəliklərin simptomlarını azaldır
Xroniki xəstəliklər uzunmüddətli müalicə və müalicə tələb edən şərtlər arasındadır. Hiperbarik oksigen terapiyası belə xəstəliklərin simptomlarının aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayır. Məsələn, fibromiyalji, Lyme xəstəliyi və Crohn xəstəliyi kimi xroniki xəstəliklərdən əziyyət çəkən şəxslərdə müalicədən sonra ağrı və iltihabın azaldığı müşahidə edilmişdir. Eyni zamanda, enerji səviyyəsini azaldan xəstəliklərdə, məsələn, xroniki yorğunluq sindromunda Hiperbarik oksigen terapiyasının müsbət təsiri müşahidə edilmişdir. Müalicə hüceyrə səviyyəsində enerji istehsalını artıraraq xəstələrin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırır.
Hiperbarik oksigen terapiyası necə tətbiq olunur?
Hiperbarik oksigen terapiyası adətən xüsusi hazırlanmış hiperbarik kamerada aparılır. Müalicə zamanı insan yüksək təzyiq altında təmiz oksigenlə nəfəs alır. Hər seans adətən 60 ilə 90 dəqiqə arasında davam edir və müalicə müddəti xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Bu proses zamanı bədəndəki oksigen səviyyəsi təxminən 15 dəfəyə qədər arta bilər ki, bu da hüceyrələrin daha çox oksigen qəbul etməsinə imkan verir.
Hiperbarik oksigen terapiyasının etibarlılığı
HBOT-un təhlükəsizliyi klinik tədqiqatlarla təsdiq edilmişdir və düzgün istifadə edildikdə təhlükəsiz müalicə üsulu hesab olunur. Bununla belə, hər müalicə metodunda olduğu kimi, Hiperbarik oksigen terapiyasının – da bəzi riskləri və yan təsirləri ola bilər. Bu yan təsirlərə qulaq ağrısı, sinus problemləri və nadir hallarda ağciyər problemləri daxildir. Müalicəyə başlamazdan əvvəl bir mütəxəssislə məsləhətləşməlisiniz.
Hiperbarik oksigen terapiyası üçün kimlər uyğundur?
HBOT tez-tez ciddi xəsarətlər, infeksiyalar və müəyyən xroniki xəstəliklər üçün təyin edilir. Ancaq müalicə hər kəs üçün uyğun olmaya bilər. Xüsusilə hamilə qadınlar, müəyyən ağciyər xəstəlikləri olan insanlar və orta qulaq infeksiyası olanlar üçün müalicə uyğun olmaya bilər. Buna görə müalicəyə başlamazdan əvvəl hərtərəfli sağlamlıq qiymətləndirməsindən keçmək vacibdir.
Hiperbarik oksigen terapiyasının potensial faydaları
Hiperbarik oksigen terapiyası müasir tibbin təklif etdiyi ən təsirli müalicə üsullarından biridir. Yaraların sürətli sağalmasından beyin funksiyalarının yaxşılaşdırılmasına qədər geniş faydalar təqdim edən bu müalicə, xroniki xəstəliklər və idmançıların performansının yüksəldilməsi kimi bir çox fərqli sahədə təsirlidir. Ancaq yadda saxlamaq lazımdır ki, Hiperbarik oksigen terapiyasıhər bir şəxs üçün uyğun olmaya bilər. Buna görə də, müalicəyə başlamazdan əvvəl bir tibb işçisi ilə görüşmək və dəqiq məlumat əldə etmək vacibdir.